En toen snapte ik het

Vorige week het eerste korte bezoek aan de jungle. Donderdag om 6 uur in de ochtend vertrokken voor de 5 tot 6 uur durende autorit, en vrijdag avond waren we weer terug. En de weg was prachtig, schitterend. Het gebied waar ik onderzoek ga doen is Talamanca. Dit ligt tegen de grens aan van Panama, helemaal onderaan, en is grotendeels natuurgebied. Er zijn hier veel kleine plantages van vooral bananen en platanos (grote bakbananen), maar ook cacao en koffie. Het dorp waar ik ga wonen is Shiroles.
Om in Talamanca te komen kom je door een van de grootste natuurgebieden van Costa Rica heen, en over iets wat volgens mij een van de vele vulkanen is. Enorme heuvels met mistflarden, of wolken. Dicht en scherp rijzend. Bomen, immense bomen. De bladeren van de gemiddelde struik zijn groter dan ik ben (ja ja, niet dat dat zo moeilijk is…). Bomen begroeid van boven tot onder met grof harig mos, en in het mos groeien kleine planten en struiken. Vegetatie in vegetatie in vegetatie. Het is zo groen, het had me niets verbaasd als er een tot nog toe onontdekt prehistorisch wezen ietwat verdwaasd de weg over had gestoken.
Daarna reden we langs de Caribische kust met kleine multi colored huisjes, stalletjes met fruit aan de weg en de algehele kleurrijke sfeer die daar op de een of andere manier bij hoort. Daarna weer bos, oerwoud, jungle. Ongeveer een uur van asfalt af ligt Shiroles, een typisch arm Zuid Amerikaans boeren dorp. Iedereen heeft zijn kleine stuk land waar dus vooral platano wordt verbouwd. Houten huizen met erven vol met scharrelende scharminkelige kippen en schurftige honden. Er worden nog veel paarden gebruikt voor vervoer en ook het transport van de bananen de plantage af.
De plek waar ik zal slapen is een soort universiteitsgebouw/hostel met een voor die plek ongekende luxe. Het is vrij netjes onderhouden en er schijnt zelfs ergens een warme douche te zijn. De kamers hebben niets behalve een bed, maar het instituut huurt een soort kantoortje waar ik kan werken. Ter voorbereiding moet ik nog het projectvoorstel schrijven, en dan vertrek ik 20 augustus voor een maand of twee naar de jungle.
Daar in Talamanca is het een stuk warmer dan hier. In het begin van mijn reis moest ik lachen om de mensen hier, het is altijd of te koud of te warm. Eerst wordt er geklappertand en onder de lagen truien vandaan hoor je een gemopperd: het is koud! Enkele graden later wordt je medegedeeld dat het vreheselijk warm is, ongelofelijk warm, wat een hitte! Dit was stukken grappiger toen ik nog niet bij mezelf dezelfde trekjes begon te ontdekken… Gelukkig vertrek ik gauw naar Talamanca waar het bijna altijd te warm is, lekker makkelijk.

Verder was het bezoek heel interessant. De boeren die daar werken gebruiken vrij veel pesticiden, en ook omhullen ze de trossen bananen met blauwe zakken die geïmpregneerd zijn met pesticiden. Het instituut waar ik voor werk (IRET) is bezig met een onderzoek naar de opbrengst van biologisch geproduceerde bananen en platanen. Ze hebben 6 boeren overgehaald om een halve hectare opzij te zetten voor het onderzoek. Op een kwart hectare wordt biologisch geplant, en op het andere kwart worden hun conventionele methoden gebruikt. Dit onderzoek is nu 3 jaar aan de gang, en de verschillen in opbrengst, winst, last van plagen etc wordt vergeleken. De manier waarom dit gebeurd is prachtig! Ten eerst om de opbrengst (op de lange termijn) te verhogen worden er 3 productieve lagen aangebracht. Laaggroeiende schaduw minnende cacao onderop. Dan de 2 tot 3 meter hoge bananen bomen. Daarboven voor hout-opbrengst snelgroeiende bomen. Tegen de plagen en het vasthouden van vocht wordt de begroeiing van een kruipende bodembedikker gestimuleerd. De cacao en de bomen zijn pas sinds februari geplant dus zijn nog heel zielig en klein, maar blijkbaar zijn de bomen binnen 2 jaar al 3 meter hoog. Als bemesting wordt “gefermenteerde aarde” gebruikt, een mix van aarde, rijstmeel (of stukken mais of rijst), rijstschillen, gist, een microorganisme en as. Dit wordt in twee weken gefermenteerd tot een stinkend goedje. Tegen onkruid en plagen zoals nematoden, snuitkevers, sigatoka (een schimmel waar de bananenproductie heel veel last van heeft) en bepaalde ondergrondse rupsen, worden een vloeibaar mengsel gebruikt op basis van gefermenteerde aarde, molasses, gist, mineraal zouten, melk, yoghurt en as. Dit is goedkoper dan pesticiden, veilig en kunnen de mensen thuis maken. Het duurt drie jaar voordat een stuk grond wat op biologische manier verbouwd wordt met bananen of platanos op full-speed is. Maar nu de eerste stukken grond hun resultaten laten zien blijkt er weinig verschil te zitten tussen de opbrengst tussen de verschillende stukken grond. Een van de boeren is zelfs aan het overwegen om helemaal biologisch te gaan. Meestal is biologisch verbouwen hier weinig winstgevend. De mensen die de producten opkopen (the middle man) zoeken uiteraard een manier om zo min mogelijk geld voor een product te geven. Dus biologische boeren wordt hier verteld dat doordat de vruchten vaak kleiner zijn, krommer, met wat bruine plekjes dat ze voor de prijs die elke “normale” tros bananen opbrengt 2, 3 of soms wel 4 trossen van biologische planters kopen. Het is dus zeer belangrijk om vruchten te produceren die niet verschillen van de conventionele manier. De biologische vruchten worden vaak wel voor een veel hogere prijs in de stad verkocht, maar dat weten de boeren niet. En wat kun je doen, als dat de enige manier is om je producten kwijt te raken. Er zijn hier nog allerlei praktijken aan de gang die je sprakeloos maken (wel, mij in elk geval) in verontwaardiging en kwaadheid. De grote bananen producenten zoals bijvoorbeeld Chiquita bananen (die ja) gebruiken allerlei manieren om hun werkers te veranderen in praktisch moderne slaven. Er wordt door de maatschappij huisvesting georganiseerd. Soms is dit gratis, soms worden er hoge huren voor gevraagd, afhankelijk van de maatschappij. Mensen krijgen vaak niet uitbetaald in geld maar in bonnen, die in de supermarkt (eigendom van de maatschappij, natuurlijk) omgewisseld kunnen worden voor producten. Deze producten hebben enorm hoge prijzen, waardoor aan het einde van de maand er nauwelijks geld is voor eten. Soms worden er leningen verstrekt, waardoor werknemers steeds dieper in de schulden komen bij hun werkgevers. Er zijn enkele stakingen geweest die hier met licht geweld de kop in zijn gedrukt, maar bijvoorbeeld enkele jaren geleden zijn er in Colombia bij werknemers van Chiquita rond de 40 doden gevallen. Het bedrijf heeft, volgens mijn Colombiaanse huisgenoten, de paramilitairen bij de hand genomen en die hebben onder betaling de stakers bedreigd en vermoord. Toen werd er niet meer gestaakt. Volgens hun is het ook common knowledge dat deze bedrijven in hun boten met producten wapens smokkelen, maar dat moet ik maar op hun woord geloven.
Genoeg onrecht hier dus. Meer nieuws volgt.

Nu dus voorlopig nog in het luxieuze Heredia.