The hour of the Cockroach

Vrinden,
Mijn excuses voor mijn lange afwezigheid. Ik heb geeneens een goede reden, want mijn jungle heeft internet.
Ondertussen zit mijn tijd hier er alweer bijna op. Ik woon hier nu iets meer dan een maand, en heb erg veel te vertellen.
Laat ik beginnen bij de plek waar ik woon. Ik woon in Shiroles, een dorpje wat onderdeel is van het indigenous reservaat BriBri. De mensen hier hebben een eigen taal (BriBri). Omliggend zijn andere gebieden die allemaal hun eigen overheid hebben (de reservaten zijn autonoom) en een eigen taal. Ik woon op een soort associatie. Het is een enorme tuin met allerlei bloemen en fruitbomen. Er is een gebouw op palen met een aantal slaapkamers wat bij tijden als een soort hostel fungeert voor groepen (dit zijn meestal mensen van een universiteit, of missionarissen uit Amerika om rode zieltjes te winnen), een gebouw met douches en toiletten, twee kleine houten gebouwtjes op palen waar het kantoortje van mijn instituut in zit, en ook het kantoor van een soort organisatie voor de ontwikkeling en cultureel behoud van het gebied. Daar kom ik regelmatig mensen van tegen, die veel te vertellen hebben over de mensen (niet al te ver hiervandaan) die nog zonder elektriciteit leven, met veel meer behoud van hun cultuur. Er is een gebouw met een tweedelige keuken: deel 1 is voor de houtvuren en vrijwel buiten met een palmbladeren dak, deel twee is wat meer binnen (hoewel alles hier “open” is eigenlijk. Ramen hebben geen glas, maar gewoon een luik of wat muskietengaas), de houten muren hebben kieren waar je je vinger, zo niet je vuist, doorheen kunt steken. Het is hier zo warm dat je daar allemaal geen last van hebt. Aan de keuken vast is een soort grote patio, omringd met een laag muurtje en een hoog golfplaten dak, dit is de eetruimte. Hier werk ik graag, het is wat koeler dan het kantoortje en het is zo goed als buiten. Hier kom ik ook allerlei interessante mensen tegen, en mijn favoriete tafel heeft uitzocht op een grote hibiscus boom waar veel kolibries op af komen. Dan is er helemaal achterin de tuin een open gebouw met wat klaslokalen. Ergens tussen dit gebouw en de keuken staan op een heuvel twee kleine ronde hutjes gemaakt van hout, met een palmbladeren dak. In een van die hutjes woon ik, heel gelukkig.
Ik heb mijn eigen wasbak en douche (koud) en wc, wat erg prettig is. Ik besef heel goed dat ik in extreme luxe leef, een werkend toilet EN internet! Toch ben ik blij dat ik niet elke ochtend met mijn handdoekje en slippertjes a la camping naar de toiletten hoef te wandelen (Met toiletrol onder de arm). Mijn huisje deel ik met een vrij schokkende hoeveelheid ongedierte. Er zijn enkele soorten duizend- en miljoenpoten. Kakkerlakken. Een vrij immense vleermuis. Diverse soorten vogels. Staartloze zweepschorpioenen. Diverse soorten gekkos. Mieren (diverse soorten). Hmmm…. Ongetwijfeld ben ik er een aantal vergeten, maar jullie begrijpen het idee. Eerst maakte ik me vreselijk druk om de kakkerlakken, ik heb vallen gezet en gezichten getrokken en gezucht en gesteund. Ondertussen ben ik er bijna aan gewend. Als ik er een tegenkom grijp ik een schoen (ik heb ondertussen uitgevonden welk soort schoeisel het beste werkt. Een wat hogere schoen van stof werkt het beste, door de flexibele stof kun je er lekker mee zwiepen, dus maximale snelheid en flexibelheid) en bijna zonder mijn werkzaamheden te onderbreken zwiep ik ze de hersens in. Er zijn ook weinig kakkerlakken die nu nog aan me ontsnappen. Niet dat ik niet nog steeds een vies gezicht trek als er een onder een stapel schone kleren vandaan rent als ik iets wil pakken… En toen ik laatste in de keuken bezig was (ik kook ondertussen als een pro op houtvuur, en prefereer het zelfs boven koken op gas. De smaak van eten is verrukkelijk) schrok ik ook. Ergens waar ik net bezig was geweest begon een man opeens met een waterfles ergens op te timmeren. Geïnteresseerd wandelde ik nader, en vroeg hem of het wellicht een kakkerlak was. Het bleek een 10 centimeter grote schorpioen te zijn…
Het instituut heeft dus een kantoortje (zonder licht) waar ik aan een bureau kan werken, en er staat ook een mountain bike die ik kan gebruiken. Er is meestal internet (dat valt met regelmaat enkele uren of dagen uit) en bijna altijd licht (en als dat uitvalt is het meestal voor niet meer dan een paar uur).
Om het spannend te houden passeren er ook af en toe dieren. Gisteren stond ik voor mijn huisje in de vroege ochtend (het leven begint hier om 5 of 6 uur), toen ik opeens snel een geknor dichtbij hoorde komen. Daar kwam uit de bosjes een roze varkentje barsten, rende luid knorrend langs me heen, en verdween even verderop weer in andere bosjes. Een paar weken geleden werd ik midden in de nacht wakker van een immens lawaai, gegrom en gegnuif en gerommel. Ik was wel benieuwd wat dat nu weer was, dus strak mijn hoofd naar buiten. Van naast mijn deur sprong een grote donkere schaduw op, wat een paard bleek te zijn. Een paard dat zeer onplezierig verrast was dat ik zijn dutje tegen mijn huisje aan verstoorde, en beledigd weg draafde. De vleermuis die in mijn dak woont en ik hadden vorige week bijna een botsing toen hij, verstoord door het licht, als een bezetene rondjes door mijn huisje vloog. Gelukkig doken we allebei een andere kant op, ging hij iets hoger verder met scheuren.

Ik werk samen met een locaal meisje, die me op de motor overal mee naartoe neemt. Ook iets waar ik aan moest wennen… We zitten ongeveer een half uur weg van asfalt wegen, en de wegen in de bergen zijn afschuwelijk. Scherpe bochten, een soort stortplaats van keien, na een regenstorm liggen er vaak bomen en elektriciteit kabels op de weg, grote steile hellingen. De eerste paar keer klemde ik me met doodsangst aan de motor vast, ondertussen klem ik met een hand een tas met ananassen tegen me aan (hier in het dorp kun je bijna geen groente en al helemaal geen fruit kopen. Aardappels, tomaten, en de occasional kool is het wel zo ongeveer. Het dorp 40 km verderop, genaamd BriBri (nee, erg origineel zijn ze hier niet) is de dichtstbijzijnde plek voor dit soort luxeartikelen), en krab ik met de andere eens lekker aan mijn neus. De route is wel schitterend, grote woeste wouden met hier en daar houten paalhutjes, afgewisseld met bananenbomen, en een paar weiden met die mooie witte Indiase koeien. Deze weiden zijn misschien wel het mooiste hier. Groen, groen gras, op steile heuvels. Op de achtergrond strekken heuvels en heuvels met wild groen bos zich uit. In het weiland staan veel bomen, maar om de een of andere reden zijn deze bomen allemaal krankzinnig hoog en begint het groen pas minstens 10 meter van de grond af. Hier tussendoor wandelen die mooie witte koeien. Tsjah, ik weet niet of de beschrijving zelfs maar een beetje de pracht aangeeft. Ik zal eens proberen een foto te maken.

Het is wel bijzonder om in zo’n dorp te wonen. Veel mensen rijden hier nog paard als een middel van vervoer (vaak zonder zadel, en altijd zonder bit maar gewoon met een stuk touw om de neus gebonden). De paarden worden ook gebruikt om het gras van het voetbalveld kort te houden te houden. Voetballen gebeurt op blote voeten, hoewel ik laatst een keeper zag die zeer officiële hoge rode sokken aanhad. Schoenen had hij niet, dus voetbalde hij maar gewoon in die sokken. Een keer per uur komt er een oude gele schoolbus door het dorp heen sjokken, dat is de bus naar BriBri, de enige manier om van hier met het openbaar vervoer ergens anders te komen. De bussen komen sommige steile (en minder steile..) hellingen nauwelijks op, en moeten een paar keer met een aanloopje proberen voordat het lukt. Vanuit BriBri gaan er bussen naar het strand, naar San Jose en naar allerlei andere plaatsen. Een paar weken geleden ben ik naar het strand gegaan, waar ik heerlijk hangend in mijn hangmat het strand alleen maar met een hele hoop krabbetjes hoefde te delen.
De mensen zijn hier verrassend aardig, veel spraakzamer en vriendelijker en opener dan de mensen in Heredia. De koks die hier komen als er groepen zijn vragen me vaak om met hun mee te eten, en lijken het niet erg te vinden dat ik de hele dag over hun schouder hang en van alles vraag: wat is dat? Hoe heet dat? Hoe maak je dat? Wat zit daar in? En dat, wat is dat dan?

Mijn onderzoek gaat iets moeizamer. Het is onmogelijk gebleken om mannen te vinden die niet met pesticiden werken, iedereen hier gebruikt wel iets. Het gebruik is enorm, en zelfs aan mensen die proberen biologische middelen te gebruiken worden toch chemicaliën verkocht. Er zijn allerlei verhalen van mensen hier die een ander product verkocht kregen, het verkeerd mengden en toen doodgingen, kinderen die water dronken uit een oude pesticidenfles en stierven, zeer ernstige vergiftigingen. Veel mensen hier, vooral de ouderen, kunnen niet lezen dus kunnen ook niet zien als hun iets verkeerds verkocht wordt. Een interessant voorbeeld is van een paar weken geleden toen ik met iemand van de universiteit die hier even was op stap ging. We keken in de schuur van een van de boeren waar ik veel contact mee heb, en hij kwam een grote witte fles tegen waar gewoon een uitgeprint A4tje opgeplakt was, met duidelijk een tekst en plaatje dat met word in elkaar geknutseld was. Zeer groot stond er op dat dit NIET giftig was. Het bleef lang hangen nadat je het gebruikt was, en was effectief tegen zo ongeveer elk insect bekend aan de mensheid. Het was vooral NIET schadelijk voor het milieu of voor mensen, het maakte alleen wezens dood zonder bloed. En was absoluut niet toxisch. We namen de fles mee naar buiten en probeerden aan de boeren uit te leggen dat dit illegaal was. Elke legale pesticide heeft een speciale fles met kleurcode en instructies, dit was waarschijnlijk een pesticide wat verboden was omdat het zelfs hier te gevaarlijk gevonden wordt. We konden het niet aan ze uitleggen. Nee, maar kijk, het stond er toch op! Niet toxisch. Maakt alleen wezens zonder bloed dood! Geen enkele hoeveelheid praten kon ze ervan overtuigen dat dit gevaarlijk was, het stond toch op het label?! Blijkbaar wordt tegenwoordig pesticiden een hele nare geur meegegeven tijdens het productie proces, om mensen bewust te maken van hun aanwezigheid om tot voorzichtigheid te manen, maar dit product rook alleen maar heel licht naar… DDT.

Het was mijn taak deze maand om mensen te ronselen voor mijn onderzoek, wat iets lastiger is gebleken dan gedacht. Maandag en dinsdag hebben we vergaderingen in twee dorpen om mensen over te halen, en daarna ga ik weer voor een paar weken terug naar Heredia. Zodra mijn voorbereidingen af zijn kom ik weer hierheen om mijn monsters en enquêtes te verzamelen. Ik vind het vele vele malen prettiger om hier te wonen, in de rust en waar de mensen daadwerkelijk met je willen praten, dan in die nare vieze stinkstad. Dus waarschijnlijk zal ik het grootste gedeelte van mijn verslag ook hier schrijven.
Mijn Spaans vordert met grote sprongen sinds ik geen keus heb. Er is hier niemand, niet een persoon, die een half woord Engels spreekt. Wat is dat elegante spreekwoord? Zwemmen of verzuipen?

Om mijn visum te verlengen moet ik volgende week voor een paar dagen het land uit, dus vertrek ik met de bus naar Nicaragua. Iemand nog tips?
Zo, jullie hebben weer aardig wat te lezen. Sorry, ik zal mijn best doen regelmatiger updates te plaatsen, die niet zo belachelijk lang zijn. Er werd mij verteld dat ik mijn lezers in spanning moest houden, en behapbare stukken tekst moest voeren. Ik beantwoord graag alle vragen die jullie misschien hebben over deze plek, de mensen, etc. Ik ben vast ook vanalles vergeten te vertellen, maar dat komt dan wel in het volgende hapklare brokje.
Met veel liefs!