Eindelijk nieuws, ditmaal vanuit de bergen

Welkom, welkom!
De klachten begonnen aan alle kanten binnen te stromen: waar bleef de volgende update?!
Excuses voor het uitblijven, het is hier met het onderzoek erg druk geweest, en er waren allerlei andere zaken die de communicatie moeilijk maakten (wordt later uitgebreid besproken).

Dit is mijn laatste dag hier (schrijvende 26-12-12), morgen vertrek ik voor bijna 3 weken naar de VS om daar oud en nieuw met Caio door te brengen. In New Orleans! Afgezien van alle zaken kan ik na alle rijst en bonen ook niet wachten op wat fatsoenlijk voedsel. Hoera!

Waar te beginnen?
Wel, afgezien van al het andere ongedierte heb ik nu ook een huisdier. Een kleine scharminkelige kitten die in de keukenkastjes sliep voordat ik haar onder luid gekrijs met grof geweld mijn hut in sleepte (de mensen hier waren al van plan haar te vergiftigen, eten stelen en in de keukenkastjes slapen wordt hier niet gewaardeerd). Ondertussen is ze helemaal thuis, als ze niet op de een van de vele bedden ligt te slapen dribbelt ze vrolijk achter me aan, en maakt me het werken onmogelijk door tijdens het typen op mijn arm te gaan liggen. Ook vangt ze gekko’s en muizen en kakkerlakken, het hier nog nooit zo rustig geweest.
Twee weken geleden had ik wel een opossum op bezoek. De kat en ik kwamen in de avond thuis van werken op het kantoor toen ik in het gebladerte van het dak wat geritsel hoorde. Ik dacht dat het gewoon de gebruikelijke vogels waren, maar toen ik keek zag ik een dikke opossum die in het geheel niet bang op de rand van de muren op onderzoek uit was. De kat vond het machtig interessant, en sloop langzaam dichterbij. Ik heb een foto van de kat en de opossum die elkaar aan staren. Totdat de kat de staart van de opossum een speelse tik gaf, toen had hij het wel gezien en vertrok met verontwaardigd geritsel.
Een paar weken daarvoor had ik een stinkdier op bezoek in de nacht. Dat was stukken minder vermakelijk.

November en december zijn hier de regenmaanden, en dat hebben we geweten. Een paar keer heeft het twee weken achter elkaar elke dag bijna constant geregend. De finca (waar ik woon) ligt op een heuveltje, dus afgezien van blubberige paden, een falen van elektriciteit en internet (er valt nog wel eens een boom over de kabels heen) en op de zwaarste momenten overlopende sloten hebben we er niet zo vreselijk veel last van. Wel, een heel aantal van mijn spullen is door de hoge vochtigheid vrolijk aan het schimmelen geslagen, dat is een beetje tragisch.
Beneden waar de weg ligt, en de meeste huizen hebben ze bijna elke dag overstromingen gehad. De weg was veranderd in een verzameling gaten met stukjes weg ertussen, en eindelijk kwamen de machines om het in orde te maken. Daar hebben welgeteld 3 dagen van kunnen genieten, toen kwam er weer een enorme hoosbui en nu zitten er weer, wellicht andere, gaten in de weg.
Op de plantages kun je het ook goed zien, op sommige stukken stijgt het water wel tot 2 meter hoog. Een van de boeren waar wij mij samenwerken, in Paraiso, heeft zijn plantage aan de rand van de rivier die de grens vormt tussen Panama en Costa Rica. Normaal gesproken ligt het pijl van de rivier een meter of 10 beneden de plantage, met een loodrechte klif. Bijna 4 maanden geleden verloor deze man 40 meter grond aan de rivier, en 3 weken geleden weer 20. Als het weken regent dan stijgt de rivier dus meer dan 10 meter, genoeg om land weg te slaan en ook alle bananen planten. Er blijft niets anders over dan zand en geknakte bomen. Ontzettend treurig, en dit is iemand die 7 dagen per week op zijn plantage werkt. Twee keer in 4 maanden ben je alles kwijt. Dat maakt je wel even bewust hoe veel geluk wij wel niet hebben. Dat is iets wat ik hier heel vaak denk: wat een geluk hebben wij met ons leven!
Nog zo’n verhaal. Een van de jongens waar ik mee werk, een jaar of 27, heeft een groot gezwel op zijn hand. Al 15 jaar. De indianen in het reservaat hebben een gratis gezondheidsverzekering van de overheid. Hier in de klinieken worden mensen die niet betalen eigenlijk altijd later geholpen dan de mensen die wel betalen, en de verzekering dekt bijna niets. Twee jaar geleden heeft hij scans laten maken van zijn hand, en hij wacht nog steeds totdat ze contact met hem opnemen over wat nou eigenlijk is. Het stikt hier van deze verhalen, mensen zijn te arm om zelf de kosten van hun ziekten te betalen, en hun gratis verzekering dekt niets. Wat doe je dan?

Mijn onderzoek gaat vordert eindelijk. Het meisje waar ik hier mee samenwerk is voor 3 weken voltijd aangenomen om me te helpen, dus we zijn de afgelopen week ’s ochtends vroeg vertrokken met een koelbox onder de arm, en kwamen om 8 of 9 uur ’s avonds aan. Het werk is erg dubbel. Ik vind het heel interessant om met deze mensen te kunnen praten, om meer te leren over hoe de mensen hier leven en de cultuur. Aan de andere hand hoor je dus veel vreselijke verhalen, om de socio-economische status te bepalen moet ik vragen stellen over hun maandelijkse inkomen en hun opleiding. Een schokkende hoeveelheid mensen kan niet lezen en schrijven, en er zijn gezinnen van 7 mensen die rond moeten komen van 60 euro de maand. En het leven hier is niet goedkoop. Ik voel me altijd vreselijk als ik dat soort vragen stel, daar kom je als gezonde witte rijke hoogopgeleide buitenlander langs om te vragen wat ze verdienen, en of ze wel eens niet kunnen eten door gebrek aan geld.

Veel van de mensen waar ik mee werk, de mensen die de zakken met pesticiden om de bananen heen doen, zijn werkers van Panama. Die zijn goedkoper, en armer en hebben hier een hele lage status. Het is een andere clan van indianen, veel daarvan spreken slecht Spaans. Die laat ik tegenwoordig maar aan Raquel over, ooit heb ik anderhalf uur gedaan over een vragenlijst die 20 minuten hoort te duren, en nog steeds ben ik niet overtuigd dat hij me heeft begrepen. Je zou denken dat twee mensen die allebei gebrekkig Spaans spreken juist prima kunnen communiceren, je houdt het allebei simpel, maar zo werkt het dus niet.

Afspraken blijft lastig voor de mensen hier. Er zijn een paar knullen die zo vaak niet zijn op komen dagen dat ik er nog niet helemaal uit ben of als ze een keer komen ik ze het interview af zal nemen, of gewoon maar de nek omdraaien.

Waarschijnlijk vanwege alle ellende is drank hier een enorm probleem. Bijna alle mannen drinken. En niet een beetje, af en toe, maar elke dag of bijna elke dag totdat ze hun naam vergeten. De nachtwacht is eigenlijk elke avond dronken, variërend van dat je er bijna niks van merkt, tot vol bravoure verklaren aan zijn vrienden dat ik zijn vriendin ben (hier merkte ik niets van, ik was in alle onschuld aan het werk. Nog weken heeft dit al het personeel in hysterisch lachen doen uitbarsten), tot niet meer kunnen lopen en praten. Er is zo veel dronkenschap dat de mensen die niet drinken eigenlijk allemaal buitenbeentjes zijn, het is gewoon niet normaal. Alcohol is hier verboden in het reservaat, maar het helpt niets. Alleen hun culturele gefermenteerde drank is toegestaan, maar een uur met de bus hier vandaan kun je wel bier kopen en sterke drank, dus dat wordt maar gedaan.

Het is niet alleen maar kommer en kwel, ik heb het hier goed naar mijn zin. Een van de boeren in Paraiso is enorm verwelkomend, Raquel en ik werden zelfs uitgenodigd op afstudeerfeest van zijn zoon. Raquel werkt afgezien van dit werk ook nog als wiskunde professor op de locale middelbare school en in de bakkerij van haar moeder, dit allemaal terwijl ze van huis uit haar masters degree in wiskunde aan het halen is. Zij had de zoon van deze boer bijles gegeven voor zijn examens, en als bedankje werden we allebei uitgenodigd. Voor mij was het een hele eer, heel bijzonder. Er was ontzettend veel eten en bier (Paraiso ligt niet in het reservaat), en bijna het hele dorp was uitgenodigd. Wij waren de enige twee mensen “van buiten” (het dorp), en werden zelfs in zijn speach genoemd. Het was prachtig om te zien hoe trots hij was, en dat hij waarschijnlijk een jaarinkomen heeft uitgegeven aan al het eten en de drank. Op een gegeven moment kwam er een man aanlopen met een enorme speaker, en toen nog een, en nog een, en nog een, en nog een… Maar dansen doen ze hier niet.

Ik heb in goede traditie een hele kip op het houtvuur klaargemaakt. Een constructie bestaande uit een koelkastrek, een enorme gietijzeren wok en een kleine pan tussen twee vuren leidde tot verrukkelijke sappige resultaten. Dank aan mijn briljante vader voor de inspiratie. Ik wil niet al te veel zeggen, maar ondertussen ben ik een pro in het houtvuur koken. Een paar dagen geleden werd hetzelfde koelkastrek gebruikt om een paar hamburgers met whiskey te grillen.

Het is voor mij heel vreemd om hier te zijn met kerst. Vroeger was het natuurlijk ook zo, in Suriname, maar toch voelt het niet echt kerstig met de hitte en zon, of plenzende regen. Veel van de krotterigste huisjes, daken van golfplaat en kierend hout hebben wel afschuwelijke kerstversiering opgehangen, veelkleurige lampjes en grote plastic constructies die “Merry Christmas” verklaren. Hoera voor de commercialisering!

Hier op de finca hebben we al bijna 3 weken geen internet. De finca zelf leent het internet van de lokale ontwikkelingsorganisatie/langeafstand (zelfstudie) universiteit die hier een kantoortje huren. Die gingen op vakantie en sloten zonder pardon alles af. Na 4 dagen hemel en aarde bewogen te hebben kwam er iemand achterop bij Raquel op de motor om het geheel aan te sluiten. Het tragische was dat 15 minuten daarvoor een man van het elektriciteitsbedrijf langskwam om de elektriciteit af te sluiten, want de finca had niet betaald. Deze plek heeft drie verschillende lijnen, dus het kantoortje van die organisatie heeft wel stroom, en mijn hutje gelukkig ook. Mijn kantoor, het kantoor van de finca, de keuken en de salon niet. Dit betekent dat er technische gezien wel internet is, alleen geen stroom naar de modem die het internet toegankelijk maakt. Dit betekent ook dat die arme van Raquel met een vriezer vol urine monsters zit, aangezien mijn vriezer geen stroom heeft. En, dat ik al twee weken kook met een zaklamp.
Het is allemaal zeer vermakelijk, maar ik kijk er wel naar uit om er even uit te zijn. Zeker aangezien mij al bijna twee weken belooft wordt dat de stroom morgen, echt, heus, morgen, weer aan zal komen. Vermoedelijk hebben ze al het geld in eigen zak gestoken en nog niet de rekening betaald, want ook de mensen hier zijn niet betaald, terwijl er de afgelopen maanden enorm veel grote groepen zijn geweest die allemaal veel betalen voor elke maaltijd en elk bed. Mañana, mañana, maar mañana vertrek ik gelukkig even naar een plek waar wel elektriciteit is, en ik niet hoef te koken met een zaklamp.

Vele groeten!

* Ondertussen is het alweer 2013, een gelukkig nieuw jaar allemaal! Amerika bevalt goed, maar is erg koud voor mijn tropisch aangepaste gestel.